Tâm thần phân liệt là một rối loạn tâm thần nặng, không rõ nguyên nhân, tiến triển từ từ, có xu hướng mạn tính, thường khởi phát ở lứa tuổi từ 15-35 tuổi.
Việc điều trị bệnh nhân tâm thần phân liệt chủ yếu dựa vào thuốc và các liệu pháp phục hồi chức năng. Ngày nay, người ta tin rằng với sự tiến bộ không ngừng của y học và sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ y bác sĩ, bệnh nhân tâm thần phân liệt sẽ hồi phục và tái hòa nhập xã hội.
Người bệnh sau khi được điều trị ổn định tại bệnh viện sẽ được xuất viện về với gia đình khi: có hành vi ổn định, có thể tự chăm sóc vệ sinh cá nhân, làm được một số công việc hàng ngày, tuân thủ điều trị. Không có các triệu chứng: như kích động, tự sát, không chịu ăn, hoang tưởng, ảo giác nặng hoặc có các hành vi nguy hiểm đến tính mạng của chính bản thân hoặc những người xung quanh.
Chăm sóc tại nhà cho bệnh tâm thần phân liệt là một phần quan trọng của quá trình phục hồi. Chăm sóc tại nhà phù hợp giúp tăng cường hiệu quả chữa bệnh, ngăn ngừa tái phát bệnh và thúc đẩy phục hồi xã hội.
Là người nhà của bệnh nhân tâm thần phân liệt, bạn nên nắm vững các phương pháp chăm sóc tại nhà đúng cách:
Tuân thủ dùng Thuốc
- Sự kém tuân thủ điều trị của bệnh nhân là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến bệnh tái phát.
Yêu cầu bệnh nhân uống thuốc khi có mặt của người thân vì người bệnh hay từ chối điều trị, một số bệnh nhân cho rằng đã khỏi bệnh hoặc cho rằng thuốc độc nên giấu thuốc, không chịu uống;
- Quan sát phản ứng của người bệnh sau khi dùng thuốc để kịp thời phát hiện phản ứng có hại của thuốc.
Dùng thuốc hết sức cẩn thận, cho bệnh nhân uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý điều chỉnh liều lượng thuốc. Không cho bệnh nhân giữ hoặc biết nơi để thuốc vì bệnh nhân có thể uống quá liều gây ngộ độc
- Bệnh nhân và gia đình nên tìm hiểu kiến thức về điều trị bằng thuốc và nhận thức được tầm quan trọng của thuốc chống loạn thần.
Các dấu hiệu bất thường
- Phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát bệnh như: mất ngủ và thức giấc sớm, đau đầu và mệt mỏi, cáu gắt, lo lắng và trầm cảm, thay đổi thói quen sinh hoạt…, kịp thời phát hiện các triệu chứng nặng như: kích động, ý định tự sát, không chịu ăn… để có thể đưa bệnh nhân vào viện kịp thời.
- Theo dõi các biểu hiện bất thường về cơ thể như: sốt, mệt mỏi, ho, các vết thương, chấn thương (do bệnh nhân có thể tự gây thương tích cho mình), các bệnh lý cơ thể khác để kịp thời điều trị.
- Cho bệnh nhân khám định kỳ, thông thường có thể 2 tuần, 3 tuần hoặc 1 tháng một lần tùy theo tình trạng bệnh. Hoặc đến bệnh viện ngay khi có dấu hiệu bất thường.
Chăm sóc cuộc sống hằng ngày
- Đảm bảo dinh dưỡng: ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, không để sức đề kháng của cơ thể giảm sút do ăn không đủ chất, cần tăng cường quản lý chế độ ăn của bệnh nhân.
- Bảo đảm ngủ đủ giấc, tạo môi trường ngủ tốt cho người bệnh, quan sát tình trạng giấc ngủ của người bệnh, xem có rối loạn giấc ngủ hay không. Nếu khó ngủ, bệnh nhân có thể được khuyến khích tham gia các hoạt động giải trí và tập thể dục trong ngày. Buổi tối trước khi đi ngủ, bạn có thể ngâm chân vào nước nóng để thúc đẩy tuần hoàn máu. Đối với những bệnh nhân thức dậy sớm, buổi tối có thể nghỉ ngơi muộn hơn một chút, có thể trước khi đi ngủ đọc sách, nghe nhạc,…, đồng thời chú ý uống ít nước trước khi đi ngủ, đồng thời chú ý tu dưỡng tinh thần. Thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi hợp lý.
- Giữ gìn vệ sinh là điều kiện tiên quyết để đạt hiệu quả điều trị tốt. Hướng dẫn bệnh nhân thực hiện vệ sinh cá nhân hàng ngày, từ các việc: tắm rửa, cắt móng tay, v.v.
Chăm sóc động viên tinh thần người bệnh
- Thiết lập mối quan hệ tốt với bệnh nhân, thường xuyên trò chuyện với họ, chân thành và kiên nhẫn, khiến bệnh nhân cảm thấy được quan tâm và quý trọng. Kiên nhẫn lắng nghe những lời phàn nàn của bệnh nhân, khuyến khích họ bày tỏ cảm xúc bên trong bằng lời nói thay vì hành vi bốc đồng.
Xây dựng tinh thần lạc quan, tạo niềm tin chiến thắng bệnh tật. Duy trì mối quan hệ gia đình hài hòa và bầu không khí gia đình tốt, giao tiếp nhiều hơn với các thành viên trong gia đình và tham gia làm việc nhà một cách thích hợp
- Ðộng viên, giúp đỡ và có thái độ cư xử tôn trọng người bệnh. Giúp đỡ, huấn luyện người bệnh làm các công việc hàng ngày, tạo điều kiện cho người bệnh được giao tiếp xã hội, được làm việc
Phối hợp giữa người thân và bác sĩ.
Việc điều trị tại nhà hiệu quả cần có sự hợp tác của người thân và bác sĩ. Vì vậy, gia đình bệnh nhân cần nâng cao kiến thức, hiểu biết về bệnh tâm thần phân liệt và việc chăm sóc người bệnh tâm thần phân liệt. Nếu có gì bất thường phải liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đưa đến bệnh viện tâm thần để được khám và điều chỉnh lượng thuốc.
Cn. Lý Chí Long
