T�?thời rất xa xưa con người đã b�?rối loạn khí sắc. Những nhà khảo c�?học đã tìm thấy những s�?người c�?b�?khoan các l�?nhằm giải thoát “những linh hồn của quỷ�?�?những cảm xúc buồn rầu và hành vi k�?l�? Cho đến giữa những năm 1950 chưa có biện pháp điều tr�?hiệu quả đối với chứng trầm cảm hay hưng cảm nặng. Các bệnh nhân này rất đau kh�?v�?tình trạng khí sắc thay đổi của mình. H�?nghĩ rằng h�?yếu ớt một cách tuyệt vọng nên không th�?chống c�?lại các triệu chứng bệnh này.

Trong môi trường xã hội phát triển hiện nay, t�?l�?người có ý tưởng và hành vi t�?sát ngày càng có xu hướng gia tăng, đặc biệt là những người tr�?tuổi, k�?c�?thanh thiếu niên. Việc t�?sát dẫn đến tình trạng t�?vong có nguyên nhân xuất phát t�?các bệnh tâm thần và trầm cảm hay một bức xúc nào đó b�?dồn nén trong cuộc sống đời thường mà không t�?điều chỉnh được.

Ý tưởng và hành vi t�?sát của con người được hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau có liên quan đến tiền s�?sinh hoạt của cá nhân và gia đình; các bệnh v�?tâm thần, tâm thần phân liệt, rối loạn phân ly…Người có ý tưởng và hành vi t�?sát rất cần được người trong gia đình phát hiện, giúp đ�?và x�?trí kịp thời, k�?c�?khi đã có hành vi t�?sát. Đồng thời việc phòng ngừa t�?sát cũng là vấn đ�?trách nhiệm cần thiết đặt ra cho c�?gia đình, xã hội.

II/ MỘT S�?KHÁI NIỆM VỀ T�?SÁT:

1. Ý tưởng t�?sát: Người bệnh có ý nghĩ muốn chết, nhưng chưa hành động.

2. Toan t�?sát (t�?sát không hoàn thành): Người bệnh đã có những hành vi khác nhau, với ý muốn một cách có ý thức và có suy nghĩ đ�?t�?làm chết mình, nhưng không đạt được kết qu�?như h�?mong muốn.

3. T�?sát (t�?sát hoàn thành): Là hành vi t�?đem lại cái chết cho bản thân mình.

III/ NGUYÊN NHÂN:

1. �?người bình thường:

– Quá thất vọng, quá đau kh�?hay quá chán nản buồn rầu

– Thấy cuộc đời không có lối thoát.

–  B�?nghi ng�? oan ức�?/p>

2. �?người bệnh tâm thần

3. Nguyên nhân bệnh lý:

– Trạng thái trầm cảm nặng (đặc biệt khi có thêm hoang tưởng b�?tội).

– Do hoang tưởng, ảo giác chi phối (tâm thần phân liệt, loạn thần do rượu, ma túy tổng hợp)

– Do hành vi xung động trong hội chứng căng trương lực.

– Nhân cách bệnh �?lứa tuổi v�?thành niên.

– Trạng thái ý thức hoàng hôn.

– Trạng thái bồn chồn, bất an.

4. Nguyên nhân tâm lý:

– Trạng thái buồn rầu, chán nản không muốn sống �?người b�?bệnh mạn tính (tai biến mạch máu não, ung thư, HIV,�?, h�?mất niềm tin hy vọng chữa khỏi bệnh.

– Cho rằng gia đình đã b�?rơi hay lừa gạt mình.

– Lúc đầu dọa t�?sát nhưng sau đó t�?sát thật s�?

– S�?thích kịch tính hóa �?bệnh nhân rối loạn phân ly.

* Lưu ý: T�?sát do nguyên nhân tâm lý thường khó phát hiện hơn t�?sát do nguyên nhân bệnh lý.

IV/ TRẠNG THÁI T�?SÁT �?BỆNH NHÂN TÂM THẦN:

1. Tính 2 chiều trái ngược: Phần lớn bệnh nhân t�?sát có cảm xúc 2 chiều trái ngược cho đến khi chết. Có s�?đấu tranh bất phân thắng bại giữa ước muốn và muốn chết. (Nếu s�?mâu thuẫn đó được các Bác s�?nhận biết và làm tăng ước muốn sống thì nguy cơ t�?sát có th�?giảm đi).

2. Tính xung đột: t�?sát là một hiện tượng có tính xung động và s�?xung động có bản chất là nhất thời, thoáng qua. Nếu có s�?h�?tr�?ngay khi có s�?xung động, nguy cơ t�?sát có th�?giảm bớt.

3. Cứng nhắc: Người bệnh thường bó hẹp suy nghĩ, cảm xúc, hành động của mình. Lý l�?của h�?được phân thành hai thái cực hoặc là th�?này, hoặc là th�?kia. Bằng cách thăm dò một s�?kh�?năng có th�?thay th�?cái chết.

*Lưu ý:

– Những nơi d�?t�?sát: phòng cách ly, ô cửa s�? nhà tắm, nhà v�?sinh, �?cắm điện, gầm giường, nơi treo c�?có th�?không cao lắm.

– Những gi�?d�?t�?sát: gi�?đổi trực, gi�?ăn, gi�?bệnh nhân sinh hoạt, nửa đêm gần sáng�?/p>

V/ PHÂN TÍCH D�?KIỆN �?XÁC ĐỊNH KẾT QU�?

1/ Phân tích d�?kiện:

Người Điều dưỡng cần phân tích các d�?kiện đã thu thập nhằm xác định các ưu tiên và chăm sóc. Các chẩn đoán Điều dưỡng sau đây như:

– Nguy cơ t�?t�?/p>

– Mất cân bằng dinh dưỡng: ít hơn nhu cầu đòi hỏi cơ th�?

– Lo âu

– Đối phó không hiệu qu�?

– Tuyệt vọng

– Không hoàn thành trách nhiệm.

– Giảm sút trong chăm sóc bản thân.

– Suy giảm lòng t�?tin kéo dài.

– Rối loạn giấc ng�?

– Suy giảm kh�?năng giao tiếp xã hội.

2/ Xác định kết qu�?

Diễn tiến của người bệnh s�?liên quan đến biểu hiện như người bệnh t�?ra chậm chạp hay kích động, ng�?quá nhiều hay quá ít, hoặc ăn quá nhiều hay quá ít�?/p>

Các ví d�?v�?kết qu�?có th�?xảy ra �?một bệnh nhân trầm cảm chậm chạp tâm thần vận động như sau:

– Người bệnh s�?không làm tổn thương bản thân.

– Người bệnh s�?thực hiện các hoạt động hằng ngày một cách độc lập (tắm rửa, thay đổi y phục, ăn mặc tươm tất).

– Người bệnh thiết lập được s�?cân bằng giữa ngh�?ngơi, ng�?và hoạt động.

– Người bệnh thiết lập được s�?cân bằng giữa dinh dưỡng đầy đ�? uống nước và bài tiết.

– Người bệnh đánh giá v�?bản thân một cách thực t�?

– Người bệnh có mối quan h�?với nhân viên y t�? các người bệnh khác và các thành viên gia đình hay bạn bè.

– Người bệnh tr�?lại làm việc hay học tập.

– Người bệnh tuân th�?điều tr�?thuốc.

– Người bệnh báo cáo v�?các triệu chứng tái diễn.

VI/ CÁC BIỆN PHÁP CAN THIỆP:

1. Gi�?bệnh nhân an toàn:

Ưu tiên đầu tiên là phải xác định xem người bệnh có ý nghĩ t�?sát hay không. Nếu người bệnh có ý nghĩ t�?sát hay có ảo thanh mệnh lệnh bảo người bệnh thực hiện hành vi t�?sát thì nhất thiết phải cung cấp môi trường an toàn cho người bệnh. Trường hợp người bệnh có k�?hoạch t�?sát thì người điều dưỡng phải hỏi thêm nhằm xác định tính nghiêm trọng của ý định và k�?hoạch. Người điều dưỡng phải báo cáo thông tin này cho Bác s�?điều tr�?

Người điều dưỡng cần phải tiến hành các biện pháp phòng ngừa t�?sát ví d�?như: cất đi những vật có th�?gây hại, tăng cường giám sát.

Ví d�? người bệnh nói “Tôi muốn �?một mình trong phòng đ�?suy nghĩ riêng tư�? Điều này không được phép, người điều dưỡng có th�?đi khỏi đó đ�?tránh gây khó chịu cho người bệnh, nhưng cần phải có người nhà �?cạnh giám sát và người điều dưỡng theo dõi t�?xa.

2. Xây dựng mối quan h�?điều tr�?

Điều quan trọng là người điều dưỡng phải tiếp xúc tốt với người bệnh và bắt đầu ngay mối quan h�?điều tr�? Vài bệnh nhân rất cởi m�?trong việc nói ra cảm xúc buồn, tuyệt vọng, vô dụng hay kích động. Người bệnh có th�?không duy trì được kh�?năng nói chuyện trong một thời gian dài, do đó người điều dưỡng nên quan sát và thăm hỏi bệnh nhân nhiều lần, mỗi lần ch�?trong thời gian ngắn. Điều này s�?giúp người điều dưỡng đánh giá tình trạng người bệnh cũng như xác lập mối quan h�?điều tr�?tốt hơn.

Người điều dưỡng có th�?ngồi cùng với người bệnh trong vài phút và nhiều lần trong ngày. S�?xuất hiện của bản thân người điều dưỡng nói lên rằng h�?quan tâm và muốn chăm sóc bệnh nhân thật s�? Người điều dưỡng cũng không cần thiết phải nói với người bệnh suốt ngày mà trái lại s�?im lặng đôi khi cũng có giá tr�?ngay c�?trong trường hợp người bệnh không muốn tr�?lời. Ví d�?như:

“Tên tôi là A. Tôi là điều dưỡng và có nhiệm v�?chăm sóc anh (ch�? trong ngày hôm nay. Tôi s�?ngồi với anh (ch�? trong vài phút. Nếu anh (ch�? cần điều gì hay nếu anh (ch�? muốn nói điều gì, xin c�?t�?nhiên�?/strong>